سهلهفیهكانی كوردستان
سهروهر پێنجوێنی
ڕهوتی سهلهفی، ههرچهند ههتا ئێستاش ڕهوتێكی ئیسلامیی بهبرهو نیه له كوردستاندا له چاو ڕهوتهكانی تر (ئیخوانی، سهلهفیی جیهادی) و لهچاو ئیسلامه صۆفی ـ ئهشعهریهكه، بهڵام كاریگهریی ههندێك كهسێتییان و پهیوهندیی ههندێك له هێما و كهسێتیهكانیان به حیزبه نهتهوهییهكانی كوردستانهوه و كێشمهكێشیان لهگهڵ ڕهوته ئیسلامیهكانی تردا؛ كارێكی كردوه كه بایهخی تایبهتییان ههبێت. ئهو ڕهوته سهلهفیه، له ههمان كاتدا بۆ جیاكردنهوهیان له ڕهوتی سهلهفیی جیهادی، (سهلهفیهتی مهدخهلی) یاخود (مهدخهلیهكان) یان پێ دهوترێت، بهو پێیه كه سهر به ئاڕاستهی زانای ئایینیی سعودی مهلا (ڕهبیع مهدخهلی) ـن، كه له سعودیهش ئهم مهلایه و ههندێكی تر (وهكو مهلا "موحهممهد ئهمان جامی") ڕابهری ڕهوتێكی سهلهفین كه ناسراون به لایهنگری و دڵسۆزی بۆ ڕژێمی سعودی، و دژایهتیی ئاڕاستهی ڕابون (الصحوة) و (سهیید قوطب) ی باوكی ڕۆحیی ئهم ئاڕاستهیه دهكهن، ههروهها ئاڕاستهی جیهادی ڕهت دهكهنهوه و به (خاریجی) و (تهكفیری) ناوی دهبهن، كه ئهم سێ ئاڕاستهیه (جامی یاخود مهدخهلی) و (ئاڕاستهی ڕابون یاخود قوطبی) و (ئاڕاستهی جیهادی) ههر سێ شێوه و ئاڕاستهی ههمان ڕێبازی (سهلهفیهت) ـن له سعودیه، بهڵام جیاوازییان ئهوهیه كه ئاڕاستهی مهدخهلی یاخود جامی بهرههڵستیی ڕژێمی سعودی ناكهن و سهر بهو خهته وهههابیهن كه هاوپهیمانن لهگهڵ دهسهڵاتی سعودی و پێداگری دهكهن لهسهر گوێڕایهڵیی ئهو (وهلی ئهمر) ه و، ئیتر نهكهوتونهته بهر كاریگهریی (ئیخوان) ی سعودیه و فیكری (سهیید قوطب)، بۆیه باوهڕیان به كاری حیزبی نیه و دژایهتیی تێز و بۆچونهكانی (سهیید قوطب) دهكهن كه موسوڵمان ههڵ دهنێت بۆ (بهجاهیلیدانان) ی كۆمهڵگای ئیسلامی و لابردنی فهرمانڕهواكانی، بهڵام (ئاڕاستهی ڕابون) لهژێر كاریگهریی بیری (ئیخوان) و بهتایبهتی (سهیید قوطب) دان، و ئاڕاسته جیهادیهكهش ههر لهسهر بنهمای ئهم ئاڕاستهی ڕابونه دروست بوه و سهرهنجامی سروشتیی گهشهكردنی ئهم ئاڕاستهیهیه. ههر بۆیه ههمیشه ئهم ئاڕاسته سهلهفیه مهدخهلیه، جێی پهسهندكردن و پشتیوانیی مهرجیعه سهلهفیه تهقلیدیه گهورهكان بوه، وهكو (ئهلبانی) و (عوثهیمین) و (ئیبن باز)، كه بۆ نمونه ستایشی مهلا رهبیعی مهدخهلییان كردوه. ئینجا ئهو جیاوازی و كێشمهكێشهی نێوان ئهو باڵه سهلهفیه جیاوازانه، درێژ بوهتهوه بۆ كوردستانیش: له كورستانیش ئهو باڵه سهلهفیه مهدخهلیه كه له چهند كهسێتییهكدا بهرجهسته دهبێت، لهگهڵ باڵی سهلهفیی جیهادی كه له ههندێك حیزبی ئیسلامیی وهكو (بزوتنهوه) و (كۆمهڵ) و لایهنگرانی (مهلا كرێكار) دا بهرجهسته دهبێت، لهگهڵ ئاڕاستهی ڕابون كه بوهته پاشخانی فیكریی ههمو ئهو لایهنه سهلهفی ـ جیهادیانه و بهڵكو سهرجهمی ڕهوتی ئیسلامی سیاسی. ئهگهر بهتایبهتی لهسهر ڕهوته سهلهفیهكه بڕۆین: وهكو وتم ئهم ڕهوته زیاتر له چهند كهسێتییهكدا بهرجهسته دهبێت، بۆیه ههمیشه بڵاوبونهوه و برهوپهیداكردنی بهدهوری دهركهوتنی چهند كهسێتییهكدا دهسوڕێتهوه، كه له كوردستاندا ناوه دیارهكانی ئهم ڕهوته ئهمانهن: مهلا (حهمدی سهلهفی)، لهگهڵ مهلا (عومهر سهلهفی) له ڕابردودا، مهلا (موحسین دۆسكی)، ههروهها (مهلا عبدولـلهتیف)، لهگهڵ ههندێكی تر وهكو مهلا (عبدولكهریم) و مهلا (محهمهد پێنجوێنی) له سلێمانی و ههندێكی تر.
بۆیه قسهكردن له دهركهوتن و هاتنی ئهم ڕهوته بۆ كوردستان دهبێته قسهكردن له دهركهوتنی ئهو كهسێتیانه:
حهمدی عهبدولمهجید سهلهفی
ئیتر ئهم پهیوهندیه بو به شێوازێكی تهقلیدیی مامهڵه و ڕوبهڕوبونهوه لهگهڵ ڕهوته ئیسلامیهكانی تر كه ڕكابهری سیاسییشن، كه دواتر له ناوچهی یهكێتییش تا ڕادهیهك لاسایی كراوهتهوه.
عومهر سهلهفی
موحسین دۆسكی
عهبدولـلهتیف کوردی
نیشانهکانی ڕەوتی سەلەفی
1. باوهڕیان به كاری حیزبی و دهستتوهردانه سیاسهتهوه نیه. سیاسهت بهجێ دههێڵن بۆ دهسهڵاتی وڵات. لهم ڕوهوه جێی پهسهندكردنی لایهن و دهسهڵاته عهلمانیهكانن. ههرچهند ئهگهر زۆر ببن و ههست به لاوازیی بهره عهلمانیهكه بكهن؛ ئهو شێوازه دهگۆڕن و دهكهونه ڕكهبهریی سیاسییش، وهكو له میسر بینیمان. بۆیه ئهم ڕهوته له بنهڕهتدا به شێوهی حیزب كار ناكهن، بهڵكو له ڕاستیدا كۆمهڵێك لایهنگرن كه بهدهوری كهسێتییهكدا كۆ دهبنهوه، بۆیه (كهسێتی) و تهزكیهی كهسێتیه سهلهفیهكانی سعودییهش بۆی، لهناو ئهم ڕهوتهدا زۆر گرنگه. ههر بۆیه ڕكهبهرییهكی توندیش لهم ڕهوتهدا ههیه لهسهر (كهسێتیی یهكهم).
2. به شێوهیهكی ئایینی دژایهتیی ئاڕاستهی جیهادی و گروپه تێرۆریستهكانیش دهكهن. گروپه تێرۆریستهكان به سهرچاوهی ئاژاوه و فیكری تهكفیریی توندڕهو دهزانن و به (خهواریج) ی سهردهم ناویان دهبهن. ئاڕاسته جیهادیهكهش بهگشتی به تێكدهری كاری ئیسلامی دهزانن. ئهمهش لایهنێكی باشه لهم ڕهوتهدا، ههرچهند شێوازهكهیان لهوهشدا ههر ئایینی و مهزههبیه.
3. به هۆی ئهوهی باوهڕیان به كاری حیزبی و ڕكهبهریی سیاسی نیه و لهم لایهنهوه جیاوازن له ئیخوان، و لهژێر كاریگهریی فیكری (سهیید قوطب) و ئاڕاستهی (ڕابون) یش نین، و زۆر جاریش ههوڵ بۆ بهرژهوهندیی شهخسی و بهرژهوهندیی ڕێبازهكهی خۆیان دهدهن.. به هۆی ئهمانهوه بهزۆری لهگهڵ حیزب و لایهنی دهسهڵاتدار هاوكار دهبن، و وهكو بهدیلی لایهنه ئیسلامیهكانی تر سودیان لێ دهبینرێت. ئهمه له سعودییه و ههروهها له كوردستان و ههتاكو له عێراقی سهردهمی (حهملهی ئیمانی!) دا ئاشكرا بو.
4. به هۆی جیاوازیی مهزههبی و تێگهیشتنی ئایینییان و ههروهها ـ گهلێك جار ـ پاڵدانیان به لایهنی دهسهڵاتدارهوه، دژایهتیی لایهنه ئیسلامیهكانی تر دهكهن كه ڕكهبهری سیاسیی دهسهڵاتن و بۆ ئهم مهبهسته سودیان لێ دهبینرێت. ئهمه له سعودییه ئاشكرایه و له كوردستانیش بارودۆخێكی لهم جۆر تا ڕادهیهك ههیه، پێشتریش ئاماژهمان بۆ كرد.
5. له شێوازی ئایینداری و جێبهجێكردنی ئاییندا زۆر توند و وشكن، پێیان وایه ئایینداریی میسالی ئهوهیه كه وهكو سهردهمه ئیسلامیه كۆنهكان بێت و هیچ تازهگهرییهكی تێدا نهكرێت. زۆر جار به شێوهیهك موحافیزكار دهبن كه جێی گومانه و گومانت بۆ ئهوه دهچێت پاڵنهری ڕاستهقینه ئایینداری نهبێت بهڵكو خۆدهرخستن بێت وهكو ئایینداری پلهیهك و بۆ كۆنتڕۆڵكردنی زهعامهتی ئایینی. ئهم توندیهش له جێبهجێكردنی ئاییندا كاریگهریی خراپی دهبێت لهسهر گهنج و ههمو كۆمهڵگا و سهر دهكێشێت بۆ توندڕهوی و یهكتر قبوڵ نهكردن.
6. نیشانهیهكی تری ئهم ڕهوته ئهوهیه ڕكهبهری و مونافهسهیهكی توند ههیه لهنێوان كهسێتیهكانی بۆ دهستبهسهرداگرتنی سهرۆكایهتیی ئایینی و زهعامهتی ڕهوتهكه. وهكو ئهو ڕكهبهری و كێشمهكێشهی كاتی خۆی لهنێوان مهلا حهمدی و سهلهفیهكانی تر و ههتا ههندێك له قوتابیه سهلهفیهكانیشیدا جاروبار ڕوی دهدا. یان ئهو كێشمهكێشهی كاتی خۆی لهنێوان (عومهر سهلهفی) و (موحسین دۆسكی) دا ڕوی دا. ئێستهش كێشمهكێشی مهلا (عهبدولـلهتیف) لهگهڵ ههندێك كهسێتیی سهلهفیی تری ناو عێراق و كوردستان گهرمه. ئهم كێشمهكێشهش، جگه له دهستكهوتنی پلهی زهعامهتی ئایینی، ههندێك پاڵنهری تریشی ههیه، لهوانه دهستكهوتنی پشتگیریی ماددی له دایهنگهی یهكهمی ڕهوتهكهوه كه سعودییه و وڵاتانی كهنداوه، ههروهها پێكهوهنانی پلهوپایه و ڕێز لای دهسهڵاتیش.
ئیتر هۆكارهكانی گهشهكردنی ئهم ڕهوتهش ئاشكران: به هۆی ئهوهی كه سهلهفیهت له سعودییه و وڵاتانی دهوروبهری بههێزه و پشتگیریی دهسهڵاتیان ههیه و بهسهر پایتهختی ئیسلامدا زاڵن؛ سهلهفیهت و باڵه مهدخهلیهكهیشی له وڵاتانی ئیسلامیی تردا گهشهی كردوه، به شێوهیهك خهریكه له میسریش ڕكهبهریی ئیخوان دهكهن. ئینجا به هۆی جیاوازییان له لایهنه ئیسلامیهكانی تر و بێوهییان لهلایهنی سیاسیهوه و باوهڕنهبونیان به شێوازی كاری حیزبی و چهكدار، لهگهڵ دهسهڵاتهكاندا تهبان و پشتگیری دهكرێن یان بهلای كهمهوه دهست ناهێنرێته ڕێگهیان. ههروهها ڕهنگه پارچهپارچهبونی لایهنه ئیسلامیهكانی تر و ههوڵدانیان بۆ لاوازكردنی یهكتر و بهتاڵكردنهوهی كاری یهكتر؛ هۆكارێكی تری بههێزبونی ئهم ڕهوته سهلهفیه بێت.
ئهنجامی خراپی بههێزبونی ئهم ڕهوته سهلهفیه چهند شتێكه، لهوانه: بڵاوكردنهوهی تایپێكی وشك و توندی ئایینداری كه كۆمهڵگا بهرهو داخرانی زیاتر دهبات، ههروهها دهستكراوهیی كهسێتیهكان و مهلاكانی ئهم ڕهوته له بڵاوكردنهوهی بیری ئایینیی تهسكی خۆیان و سهپاندنی بهسهر كۆمهڵگادا، ئهمهش لهژێر سایهی ئهوهی لهژێر باڵی ههندێك حیزب و لایهنی دهسهڵاتداردان و پشتگیری و پشتیوانییان ههیه. ئهوهی له ماوهی پێشودا له كوردستان ڕوی داوه؛ ئهنجامێكی ئهم حاڵهیه، و خراپتریش دهبێت ئهگهر چارهسهر نهكرێت.